Vruchtbaarheidsbehandelingen - een handig overzicht

Als je besluit om te proberen zwanger te worden, zal je dat in eerste instantie natuurlijk doen door seks te hebben met je partner. Je seksleven krijgt er misschien zelfs wel een boost door! Maar als je dan toch weer ongesteld wordt zal je je misschien gaan afvragen waarom je niet zwanger wordt. 

Bij de ene vrouw duurt het wat langer dan de ander, maar je zal je op een gegeven moment wel gaan afvragen wat de kans op een zwangerschap eigenlijk is of veel tips gaan lezen om snel zwanger te worden. Als je na een jaar onbeschermde seks nog niet zwanger bent, wordt dat 'verminderd vruchtbaar' of 'subfertiliteit' genoemd. Je kan dan besluiten om naar de huisarts te gaan voor een vruchtbaarheidsonderzoek. 

Eicellen invriezen en/of sperma invriezen

Eén manier om de kans op een zwangerschap op latere leeftijd te vergroten is je eicellen invriezen. Wanneer je zwanger wilt worden onderga je een IVF- of ICSI-behandeling. De eicellen worden dan ontdooid en buiten je lichaam bevrucht. Na een paar dagen wordt het embryo teruggeplaatst in je baarmoeder. 

Let op: het invriezen van je eicellen wordt alleen vergoed als er een medische indicatie voor is.

Je partner kan ook zijn sperma in laten vriezen. In veel gevallen kan dit alleen als je partner door een medische behandeling onvruchtbaar kan worden. 

Zwanger worden lukt niet? De huisarts

Als jullie na een jaar niet zwanger zijn, kan je naar de huisarts gaan (bij zwanger worden boven de 35 al na een half jaar). Je huisarts kan je voorstellen een vruchtbaarheidsonderzoek te doen. Soms heb je hier ook een specialist voor nodig. De specialist kan verschillende vruchtbaarheidsbehandelingen voorstellen, afhankelijk van het vruchtbaarheidsprobleem van jou (of je partner). Soms kan hij besluiten dat een operatie nodig is. Hieronder staan de meest voorkomende vruchtbaarheidsbehandelingen.

Vruchtbaarheidsbehandelingen

We hebben hieronder een overzicht gemaakt met de meest bekende en meest gedane vruchtbaarheidsbehandelingen in het ziekenhuis. Wil je meer weten over de onderzoeken? Bij ieder onderzoek staat een link naar een uitgebreider artikel (binnenkort online).  

Hormoonbehandelingen

Vaak wordt een hormoonbehandeling in combinatie met IUI, IVF en ICSI gedaan. Na het geven van de extra hormonen kunnen meerdere follikels (enkele bij IUI en tientallen bij IVF/ICSI) tegelijk rijpen in de eierstok. De kans op een meerling wordt zo vergroot.

• Geen eisprong - ovulatie-inductie

  • Ovulatie-inductie (OI) wordt aangeraden als vrouwen geen of een onregelmatige eisprong hebben. De behandeling kan verschillen, maar wat vaak wordt geprobeerd is een hormoonbehandeling waarbij de eisprong gestimuleerd wordt. Ook kan je hormonen krijgen om je hypofese (klein orgaantje in de hersenen) te stimuleren meer oestrogeen aan te maken. 

• Hormoonbehandeling man

  • In een enkel geval kan het voorkomen dat je partner een hormonale afwijking heeft, en daardoor verminderde zaadkwaliteit heeft. Dit kan behandeld worden door met hormonen te injecteren die de zaadproductie op gang brengen. Na maanden van behandelen kan ook de zaadkwaliteit verbeteren. 

Kunstmatige inseminatie

Bij KI (Kunstmatige inseminatie) worden de zaadcellen precies op het juiste moment direct bij de vrouw in de baarmoeder gespoten. Er zijn drie verschillende soorten inseminaties mogelijk: KIE, IUI en KID. 

• KIE

  • De minst ingrijpende methode is de KIE-methode (Kunstmatige Inseminatie met zaad van Eigen partner), waarbij het sperma van de eigen partner hoog in de schede bij de baarmoedermond van de vrouw wordt ingebracht. 

• IUI

  • IUI (Intra Uteriene Inseminatie) betekent letterlijk het binnenbrengen van zaad in de baarmoeder. Bij een IUI behandeling wordt het beste zaad van de partner geselecteerd en worden alle goede zaadjes direct in de baarmoeder gespoten. Dit gaat dus iets verder dan KIE. 

• KID

  • De derde optie is KID (Kunstmatige Inseminatie met sperma van een Donor). Dit is een iets andere aanpak omdat hier gebruik wordt gemaakt van (soms ingevroren) donorsperma. De methode van inbrengen kan op de manier van KIE of IUI, afhankelijk van de situatie. 

IVF EN ICSI

IVF-behandelingen en ICSI-behandelingen worden vrijwel altijd samen genoemd. De behandelingen lijken ook veel op elkaar, hoewel er een duidelijk verschil is tussen de twee. 

• IVF (In Vitro Fertilisatie)
  • Een IVF-behandeling is letterlijk 'vertaald' een bevruchting (fertilisatie) in glas (in vitro). Soms kennen mensen IVF ook wel als een reageerbuisbevruchting. Door middel van hormonen worden er meerdere eitjes rijp, en vervolgens samengebracht met het zaad buiten de baarmoeder. De bevruchte eicel wordt dan teruggeplaatst in de baarmoeder. 
• ICSI
  • Een Intra-Cytoplasmatische Sperma Injectie (ISCI) heeft veel overeenkomsten met IVF. In beide gevallen wordt het sperma en de eicel buiten de baarmoeder bevrucht. Het verschil tussen ICSI en IVF is dat hij IVF honderdduizend zaadjes kans hebben om de eicel te bevruchten. Bij ICSI wordt maar één goed zaadje geselecteerd dat direct in de eicel wordt geinjecteerd. Vervolgens wordt de bevruchte eicel weer teruggeplaatst in de baarmoeder. 

Ontbreken van zaadcellen

Soms kan het voorkomen dat er geen zaadcellen in het sperma aanwezig zijn, maar dit hoeft niet altijd te betekenen dat er helemaal geen zaadcellen zijn. Soms kan middels een MESA, PESA of TESE alsnog zaadcellen worden gevonden. 

• MESA, PESA en TESE bij ontbreken van zaadcellen

  • Bij een MESA wordt de man onder algehele narcose gebracht. Het zaad wordt dan direct uit de bijbal gehaald door middel van een microchirurgische ingreep (de MESA).
  • Bij een PESA (Percutane Epididymale Sperma Aspiratie) wordt de bijbal plaatselijk verdoofd en probeert men via een kleine naald wat zaad op te zuigen. Een TESE (Testiculaire Sperma Extractie) tot slot kan uitkomst bieden als de zaadcellen niet rijp worden. Dan wordt in plaats van de bijbal de teelbal zelf geopend om daar zaadcellen uit te halen. Dit zaad wordt dan buiten de baarmoeder met de eicel in contact gebracht en kan dan met een van bovenstaande methoden bij de vrouw worden ingebracht.

DE EILEIDEROPERATIE

Bij een afsluiting in de eileiders of een verkleving van de eileider/eierstok kan er gekozen worden voor een operatie. Eén van die mogelijkheden is een eileideroperatie. Tijdens de operatie worden verklevingen weggehaald of de eileiders weer open gemaakt. Dit gebeurt heel voorzichtig om nieuwe verklevingen te voorkomen.

Jij of je partner onvruchtbaar? 

Er bestaat een risico dat jij of je partner onvruchtbaar is en dat je dat te horen krijgt bij een vruchtbaarheidsonderzoek. Toch heb je dan nog opties die je voorzichtig kunt overwegen om een kind te krijgen. 

• Eiceldonatie
  • Als je geen eicellen hebt of een erfelijke aandoening kan een eiceldonatie uitkomst bieden. Een donor geeft dan middels een IVF-voorbehandeling eitjes af. Met het zaad van je partner wordt dat donoreitje bevrucht, waarna het bij jou in de baarmoeder geinjecteerd wordt. Eicellen worden vaak gedoneerd door familie en vriendinnen.

• Zaaddonatie

  • Als je partner onvruchtbaar is of een ernstig erfelijke ziekte heeft kunnen jullie ervoor kiezen de zaadcel van een donor te gebruiken. De zaadcel(len) kan/kunnen dan door middel van KID, IVF of ICSI worden ingebracht. De zaaddonor kan een bekende zijn of een anoniem persoon van de spermabank. 

Draagmoederschap

Als je zelf geen geschikte baarmoeder blijkt te hebben, of een zwangerschap te veel risico's met zich mee zou brengen voor jou of je baby, kan een draagmoeder een optie voor je zijn. De draagmoeder krijgt dan door middel van een IVF of ICSI-behandeling een bevruchte eicel in haar baarmoeder. Op die manier zijn jij en je partner toch de biologische ouders van je kind.

Adoptie

Adoptie is een van de andere alternatieve methoden die je aan kan wenden om jullie kinderwens in vervulling te laten gaan. Bij een adoptie neem je een kind waar de ouders niet meer voor kunnen worden aan als je eigen kind. Houd er wel rekening mee dat als je voor adoptie gaat, het een lang en kostbaar traject gaat worden. In ons artikel over adoptie lees je er meer over.

Omgaan met onvruchtbaarheidsproblemen

Vruchtbaarheidsbehandelingen zijn vaak een lang traject en je bent er lichamelijk en geestelijk veel energie aan kwijt. En dat is heel logisch! Het is een ingrijpende gebeurtenis en vaak kan je omgeving zich maar moeilijk inleven of precies begrijpen wat je doormaakt. Het kan dan prettig zijn om met lotgenoten te praten, of even met een professional om het niet alleen over de medische kant, maar ook de emotionele kant te hebben. De meeste ziekenhuizen hebben een speciaal telefoonnummer waar je met verpleegkundigen kunt praten, evenals een spreekuur en counselor. 

Worden vruchtbaarheidsbehandelingen vergoed?

Bovenstaande vruchtbaarheidsbehandelingen zijn duur, maar veel zitten gelukkig in het basispakket van je zorgverzekering. Check altijd even met je arts en zorgverzekeraar welke wel en niet vergoed worden om vervelende verrassingen te voorkomen. 

Bronnen: thuisarts, umcutrecht, amc, zilverenkruis, umcg, centrumvpg.mumc, freya. 

Heb jij ervaring met een van bovenstaande vruchtbaarheidsbehandelingen en zou je (eventueel anoniem) je verhaal willen delen met onze lezeressen? Stuur dan een mailtje naar redactie@minime.nl en we nemen zo spoedig mogelijk contact met je op.