Verlatingsangst bij peuters en kleuters

Verlatingsangst bij peuters en kleuters is een lastig iets. Je loopt even de kamer uit om een kop koffie te pakken, je wil even in alle rust naar de wc of je laat je kind achter op de crèche. Allemaal scenario’s die potentieel kunnen uitlopen op een serieus drama. Je peuter of kleuter barst in tranen uit, want je bent uit beeld. Verlatingsangst bij peuters en kleuters kan heel vervelend zijn, zowel voor de ouders als voor het kind. Waar komt het eigenlijk vandaan en wat doe je eraan?

Wat is verlatingsangst?

Verlatingsangst houdt in dat een kind bang is om alleen gelaten te worden. Verlatingsangst hoort bij een normale emotionele ontwikkeling. Het betekent dat een kind zich hecht aan de ouders of verzorgers en verlatingsangst is daarmee een gezonde emotie. Wel kan verlatingsangst erg vervelend zijn. Het hoort erbij, maar het is fijn als je peuter of kleuter ervaart dat de wereld niet vergaat wanneer papa of mama heel eventjes uit beeld verdwijnt. 

Verlatingsangst bij kinderen uit zich vaak op de volgende manieren: 

• Hard huilen wanneer je je kind ergens achterlaat. Dit kan op school of op de kinderopvang zijn.
  
  
• Moeite hebben met momenten van afscheid.
  
  
• Het kind roept al dat hij bij jou wil blijven voordat je hem ergens naartoe gebracht hebt.
  
  
• Huilen wanneer één van de ouders of beide ouders uit beeld verdwijnen. Dit kan ook zijn wanneer je je kind naar bed brengt of wanneer je even naar de wc gaat.
  
  
• Vastklampen aan de vader of moeder.
  
  
• Moeite met alleen in slaap vallen of ’s nachts alleen in bed blijven liggen.

Verlatingsangst kan zich uiten bij beide ouders, maar het komt ook vaak voor dat verlatingsangst heftiger is bij één van de ouders. Zo kan het zijn dat je kindje amper een traan laat wanneer papa hem wegbrengt naar het kinderdagverblijf, terwijl er zich een kleine wereldramp voordoet wanneer jij hem afzet op de opvang.

Wanneer ontstaat verlatingsangst? 

Wanneer baby’s 6 maanden oud zijn, gaan ze onderscheid maken tussen mensen die ze wel en niet kennen. Niet lang daarna kan je kindje last krijgen van verlatingsangst. Het wegbrengen van je kindje wordt opeens een groot probleem. Verlatingsangst begint vaak wanneer je baby 8 maanden oud is. Gemiddeld houden kinderen tot ze 18 maanden zijn last van verlatingsangst.

Verlatingsangst bij peuters en kleuters 

Helaas kan verlatingsangst ook voorkomen bij oudere kinderen. Peuters en kleuters kunnen ook behoorlijk veel last hebben van verlatingsangst en flink verdrietig worden wanneer papa of mama hen afzet bij de crèche of op school.

Verlatingsangst is heel normaal en hoort bij een normale hechting. Toch hoort verlatingsangst rond de leeftijd van 18 maanden minder te worden. Het is heel normaal dat een peuter of kleuter het even lastig vindt om afscheid te nemen wanneer je hem wegbrengt naar de kinderopvang of naar school. Er zou op deze leeftijd echter niet echt meer sprake moeten zijn van verlatingsangst.

Oorzaken verlatingsangst op oudere leeftijd

Toch kan verlatingsangst sommige peuters en kleuters (en daardoor ook ouders!) flink in de weg zitten. Heeft jouw peuter of kleuter veel last van verlatingsangst? Dat kan met verschillende dingen te maken hebben:

• Je kindje is van nature al wat onzeker en voelt zich extra onzeker wanneer jij uit beeld verdwijnt.
  
  
• Je peuter of kleuter weet dondersgoed dat hij een reactie bij jou uitlokt als hij het op een krijsen zet bij het afscheid nemen op de crèche of op school. Misschien blijf jij net even wat langer hangen of kan hij net nog een knuffeltje (of 10) extra krijgen.
  
  
• Je peuter of kleuter gaat door een heftige periode of een periode van verandering heen. Er is in jullie gezin bijvoorbeeld een baby geboren, jullie zijn verhuisd, jij en je partner zijn gescheiden of er is iemand in de omgeving overleden. Allemaal grote veranderingen die de verlatingsangst van een kind weer in alle heftigheid kunnen doen oplaaien.
  
  
• Er is sprake van een hechtingsprobleem. Een ‘onveilige hechting’ kan allerlei oorzaken hebben. Vroeggeboorte waarbij een kindje langere tijd ‘alleen’ in een couveuse heeft gelegen, adoptie, leven in een pleeggezin of een ouder die lange tijd afwezig is geweest... het zijn allemaal redenen waardoor een kind zich niet voldoende of niet heeft kunnen hechten aan één of beide ouders. Hierdoor kunnen peuters of kleuters flink last krijgen van verlatingsangst.

LEES OOK: Je kind voor het eerst naar school

Tips voor verlatingsangst bij peuters en kleuters

Verlatingsangst is voor niemand fijn. Het levert vooral veel stress en verdriet op en het is daarom fijn om er iets aan te doen. Hieronder vind je diverse tips om om te gaan met peuters en kleuters die last hebben van verlatingsangst:

• Bereid je kind op alles voor

  Het voelt misschien wat overdreven, maar een kind dat weet wat er gaat gebeuren, heeft het gevoel dat hij controle heeft over de situatie. En controle is fijn als je een situatie spannend vindt! Vertel je peuter of kleuter dus dat je hem straks naar het kinderdagverblijf of naar school gaat brengen, maar dat je hem aan het einde van de dag ook weer komt ophalen.
  
  Houd je aan de afspraken. Zeg je dat mama hem komt ophalen? Probeer er dan ook echt voor te zorgen dat jij hem komt ophalen, en niet je partner. Zo blijven de afspraken die je met je peuter of kleuter maakt betrouwbaar.

• Ga niet stiekem ‘even’ weg

  Gaan jij en je partner lekker uit eten en komt er een oppas? Knijp er dan niet snel tussenuit wanneer je peuter of kleuter even afgeleid is door de oppas. Dit kan peuters en kleuters het gevoel geven dat jij zomaar uit het niets kunt verdwijnen. Vertel je kind van tevoren wat er gaat gebeuren, neem rustig afscheid en ga daarna gewoon weg. 

• Maak er geen drama van

  Uit ervaring weet ik dat het héél lastig is om je kind krijsend ergens achter te laten. Je moederhart breekt! En toch is het goed dat jij zelf rustig en kordaat weggaat, want zo straal je uit naar je peuter of kleuter dat de situatie écht oké is. Hoe paniekeriger je zelf bent, hoe meer reden tot paniek voor je kind. Vaak zal blijken dat je kind vijf minuten nadat je weg bent gegaan is gestopt met huilen en heerlijk is gaan spelen.

• Iets vertrouwds

  Zorg dat je peuter of kleuter iets vertrouwds bij de hand heeft. Dit kan een knuffeltje zijn of een foto. Iets wat hem het gevoel geeft dat je heus niet zo ver uit de buurt bent.

• Word niet boos

  Straf verlatingsangst nooit af door boos te worden. Peuters en kleuters die last hebben van verlatingsangst, doen dit niet om jou te pesten. Voor hen is het ook niet leuk. Blijf dus rustig en liefdevol, maar blijf ook niet hangen in het verdriet.

• Wissel de zorg voor je peuter of kleuter zo veel mogelijk af

  Heeft je kind bijvoorbeeld veel minder moeite met afscheid nemen wanneer papa hem naar school brengt? En hangt je kindje erg aan jou? Zorg dan dat papa jullie peuter of kleuter wat vaker naar bed brengt. Wissel af en zorg dat de zorgrol niet bij één ouder ligt.

• Geef je kind zelfvertrouwen!

  Dit doe je door hem te laten ontdekken dat hij dingen heel goed zelf kan en dat hij jou niet overal voor nodig heeft. Dit voelt misschien onnatuurlijk, maar het is een van de eerste stappen in het loslaten van je kind. Afscheid nemen wordt voor een kind alleen maar lastiger als hij merkt dat jij het ook lastig vindt. Laat hem dus weten dat jij er juist blij van wordt als hij een fijne dag heeft op school of op de opvang!

Hoe je het ook wendt of keert: een peuter of kleuter met verlatingsangst kan flink ingewikkeld zijn! Houd altijd in je achterhoofd dat je alles wat jij met liefde doet niet fout kunt doen. En één troost: bij de meeste kinderen komt het uiteindelijk vanzelf allemaal goed!