Alles wat je moet weten over vruchtwater

Vruchtwater heeft een belangrijke functie tijdens je zwangerschap. Het heeft vooral een beschermende rol voor je kindje, die er lekker in ronddobbert. Te veel of te weinig vruchtwater kan voor complicaties zorgen. Wij vertellen je alles wat je moet weten over vruchtwater!

Wat is vruchtwater?

Vruchtwater is het vocht waarmee je baarmoeder tijdens de zwangerschap is gevuld. Het is als het ware een ‘buffer’ voor je baby: hij zit veilig in jouw buik, zonder dat hij last heeft van jouw dagelijkse bewegingen of mogelijk wat onhandige moves. Als je per ongeluk je buik stoot of hard tegen iets aanduwt, is je baby goed beschermd. Het vruchtwater vangt de klappen op. Ook oefent de baby met drinken en slikken door het vruchtwater te drinken.

Functies van vruchtwater

Vruchtwater is essentieel voor de bescherming van je baby. Niet alleen werkt het als stootkussen, ook zorgt het voor:

• een aangename, constante temperatuur in de baarmoeder
• het trainen van het spijsverteringssysteem en ademhalingsstelsel van je baby
• het beschermen van je kindje tegen infecties
• bescherming van de navelstreng, zodat die niet dichtgedrukt wordt
• het alvast trainen van je baby’s spieren, doordat ie volop kan ‘zwemmen’

Samenstelling vruchtwater

In de eerste veertien weken van je zwangerschap wordt de vruchtzak (het vlies waarin je baby groeit) gevuld met vocht uit jouw bloedsomloop. Dit vruchtwater bestaat dan voornamelijk uit water en voor een klein deel uit zouten en cellen van je baby. Naarmate de zwangerschap vordert, heeft het vruchtwater steeds een andere samenstelling, afhankelijk van de behoeften van je kindje op dat moment.

Na ongeveer vier maanden gaat je baby oefenen met slikken. Hij neemt dan slokjes vruchtwater en plast dit ook weer uit. Het vruchtwater wordt ook meerdere keren per dag ververst. Het oude vruchtwater wordt dan via de placenta, je bloed, nieren en de vliezen afgevoerd.

Hoeveelheid vruchtwater

De hoeveelheid vruchtwater in de baarmoeder is niet bij elke vrouw hetzelfde. Sommige vrouwen hebben wel 2 liter vruchtwater, andere ‘maar’ een halve liter. De hoeveelheid vruchtwater wordt bij een echo gemeten in centimeters. Dit wordt op vier verschillende punten rondom de baby gedaan. Dit blijft wel een momentopname, dus vaak wordt dit een aantal keer herhaald om een betrouwbare meting te krijgen.

Te veel vruchtwater

Soms (in 1% van de zwangerschappen) komt het voor dat je te veel vruchtwater in je baarmoeder hebt. De medische term hiervoor is polyhydramnion. Klachten die zouden kunnen wijzen op een teveel aan vruchtwater zijn:

• te snel groeiende baarmoeder
• buikpijn
• rugpijn
• misselijkheid
• opgeblazen gevoel
• kortademigheid
• extreem opgezwollen enkels

Oorzaken
Te veel vruchtwater kan wijzen op een afwijking bij je baby. Daarom wordt er grondig gezocht naar een oorzaak. Oorzaken kunnen zijn:

• zwangerschapsdiabetes
• een meerlingzwangerschap
• genetische afwijkingen bij de baby
• een afwijking waardoor je kindje geen of te weinig vruchtwater slikt

De rest van je zwangerschap zul je extra in de gaten worden gehouden, omdat je een verhoogd risico hebt op complicaties. Als je te veel vruchtwater blijft houden, kan dit ook zorgen voor een (te) vroege bevalling.

Om het teveel aan vruchtwater te behandelen, kunnen medicijnen nodig zijn. Er kan ook een vruchtwaterpunctie gedaan worden, waarmee vruchtwater wordt afgevoerd.

Te weinig vruchtwater

In 0,5% van de gevallen is er te weinig vruchtwater. Dit heet oligohydramion. Dit merk je vaak aan een te kleine baarmoeder, een minder snel groeiende buik dan je zou verwachten en je baby (te) weinig voelen.

Vaak kom je erachter dat er te weinig vruchtwater is door een echo of uitwendig onderzoek. Ook kun je buikpijn krijgen of voortijdige weeën.

Oorzaken
Te weinig vruchtwater komt het meest voor zodra je de uitgerekende datum bent gepasseerd en je dus langer dan 40 weken zwanger bent. Dan wordt er namelijk weinig nieuw vruchtwater meer aangemaakt. Meestal kun je gewoon afwachten tot de bevalling spontaan begint. Wel word je dan vaker gecontroleerd door de verloskundige of gynaecoloog.

Als je eerder in je zwangerschap te weinig vruchtwater hebt, kunnen oorzaken hiervan zijn:

• gescheurde of gebroken vliezen
• een meerlingzwangerschap
• zwangerschapsvergiftiging of diabetes
• niet goed functionerende placenta
• een aangeboren afwijking bij je baby

Vanwege de verhoogde kans op complicaties, zoals een groeiachterstand bij je baby, word je de hele zwangerschap extra in de gaten gehouden als je te weinig vruchtwater hebt. Wat je zelf moet doen, is goed opletten of je je baby vaak voelt bewegen. Soms kan het nodig zijn om de bevalling op te wekken of je kindje te halen met een keizersnede.

Vruchtwater verliezen: de bevalling begint

In films zie je altijd dat een bevalling begint met gebroken vliezen, een zeiknatte broek en een enorme plas vruchtwater op de grond (en op je schoenen). In werkelijkheid is dit zelden het geval: in 90% van de gevallen begint de bevalling met weeën die steeds heviger worden.

Bij 10% breken de vliezen wel als eerst, maar dan nog gebeurt het niet vaak dat je in één keer een hele golf vruchtwater verliest. Het zogeheten ‘vruchtvlies’ zit helemaal om je baby heen en het ligt er dus maar net aan op welke plek dat (in)scheurt. Bovendien blokkeert het hoofdje van je baby de uitgang. Meestal zul je dus gedurende langere tijd kleine beetjes vruchtwater verliezen zodra je vliezen zijn gebroken. Soms heb je dit niet eens echt door!

Bij veel vrouwen breken de vliezen niet vanzelf. De verloskundige of gynaecoloog zal ze dan tijdens de ontsluiting (de weeënfase) doorprikken.

Hoe ziet vruchtwater eruit?

Vruchtwater is zo dun als kraanwater, niet plakkerig zoals afscheiding. Het is meestal doorzichtig, soms met wat witte vlokjes. Het kan ook een beetje roze zijn, omdat er wat bloed bij zit. Dit alles wordt ‘helder vruchtwater’ genoemd.

Meconiumhoudend vruchtwater
Vruchtwater kan ook groen, donkergeel of bruin van kleur zijn. Dit heet ‘meconiumhoudend vruchtwater’ en betekent dat je baby in het vruchtwater heeft gepoept. Je moet dan direct contact opnemen met je verloskundige of gynaecoloog, want je baby kan stress hebben daarbinnen. Het is in ieder geval een reden om naar het ziekenhuis te gaan, zodat de hartslag van je kindje continu gecontroleerd kan worden.

Geur vruchtwater

Vruchtwater heeft een heel specifieke geur. Het ruikt een beetje zoet, niet zurig zoals urine.

Bronnen: encyclopedie.medicinfo.nl, mens-en-gezondheid.infonu.nl, geboortecentrumpuur.nl, dekritischeverloskundige