Zwanger & emetofobie | Angst om over te geven

Inmiddels ben ik de enorm trotse moeder van mijn prachtige dochter Mila (nu 5 maanden oud), maar dat is voor mij geen makkelijke weg geweest. Ik heb namelijk emetofobie: de extreme angst om over te geven. Vrij lastig als je zwanger wilt worden, want hoort misselijkheid daar niet standaard bij? 

Ja, eigenlijk wel. Misselijkheid en overgeven zijn de bekendste zwangerschapskwalen. Hoe vaak zie je niet in films dat een vrouwelijk personage boven de pot hangt, waarna bij haar direct belletjes gaan rinkelen: ‘Zou ik zwanger zijn?’ Zo’n scène is mijn grootste nachtmerrie en voor mij het ultieme doemscenario.

Wat is emetofobie?

Ondanks dat emetofobie in de lijst van meest voorkomende angsten ter wereld op de 7e plek staat (minstens 115.000 Nederlanders en Belgen hebben er last van) is het een fobie die niet veel mensen kennen. Angst voor overgeven? Niemand vindt het toch een pretje om te moeten spugen? Dat klopt, maar bij emetofoben neemt deze angst extreme vormen aan. Zo erg, dat het hun leven enorm kan beperken.

Oorzaak van emetofobie

Emetofobie kan ontstaan doordat je in een bepaalde situatie of op een bepaald moment overgeven koppelt aan angst. Als je bijvoorbeeld zelf een angstige ervaring met overgeven hebt gehad, of een overgeefsituatie in je omgeving hebt meegemaakt die je angst heeft aangejaagd. Of omdat je het afkijkt van je ouders. Als je daarna overgeven zo veel mogelijk gaat vermijden, zowel bij jezelf als bij een ander, kan je angst uitgroeien tot een fobie.

Gevolgen van emetofobie

Als je emetofobie hebt, kan dat je leven negatief beïnvloeden. Veel emetofoben gaan situaties uit de weg waarin ze misschien wel geconfronteerd worden met overgeven. Op mijn dieptepunt ben ik bijvoorbeeld een bomvolle bioscoopzaal uitgerend, want stel je voor dat ikzelf of iemand in mijn buurt zou moeten overgeven? Dan zou ik niet 1-2-3 weg kunnen! Door de paniek voelde ik me júist misselijk worden en stapelden de angstige gedachten zich op in mijn hoofd. Ik móest die zaal uit, en wel zo snel mogelijk!

Ook hield ik er niet van (en nog steeds niet) om tot diep in de nacht te gaan stappen. Zelf lust ik zeker wel een wijntje, maar drink ik met mate. Ik weet precies hoe ver ik kan gaan om niet misselijk te worden. Dat kan ik helaas niet van anderen zeggen natuurlijk. Hoe later het wordt, hoe banger ik ben om geconfronteerd te worden met dronken mensen die wellicht over hun nek gaan.

Wanneer er buikgriep heerst, leef ik in een kleine hel. Ik blijf bij mogelijk zieke mensen (of kinderen!) uit de buurt, was overdreven vaak mijn handen en eet zelf zo gezond mogelijk om het maar niet ook te krijgen. Ik vlucht dus in paniek mijn huis uit als mijn man het te pakken heeft...

En zo kan ik nog tig voorbeelden opnoemen waarin de emetofobie mijn leven beheerst.

Kinderwens & emetofobie

Ik wist al mijn hele leven dat ik graag een kindje wilde, maar toen ik getrouwd was en het voor mij en mijn man de serieuze next step was, vloog het me toch even naar de keel. Want als je zwanger raakt, is de kans vrij groot dat je misselijk wordt en wellicht ook gaat overgeven. En kinderen zijn ook regelmatig ziek natuurlijk. Kon ik dat wel aan? Had ik dat ervoor over? Het antwoord op die laatste vraag was ‘ja’, maar dat ging niet zonder slag of stoot.

Toen ik stopte met de anticonceptiepil werd mijn fobie erger. Ergens in mijn hoofd was er elke maand dat stemmetje dat fluisterde: “Misschien ben je wel zwanger! En misschien moet je dan wel overgeven! En misschien wel negen maanden lang!” 

Schuldgevoel

Ons hele zwanger-worden-traject ging gepaard met grote schuldgevoelens. Ik wilde héél graag een kindje en baalde bij elke menstruatie dat het weer niet was gelukt. Maar ergens diep van binnen dacht ik dan ook: ach, dan hoef je in ieder geval niet over te geven.

Hierdoor voelde ik me al een slechte moeder voor ik überhaupt zwanger was én ook een slechte vrouw voor mijn man. Wie is er nu opgelucht dat ze niet zwanger is? Al is het maar een ieniemienie beetje; dat hoort niet. En door dat schuldgevoel werd ik weer boos op mezelf. Waarom maakte ik het mezelf zo moeilijk?

In therapie voor emetofobie

Toen ik in steeds meer angstige situaties verzeild raakte, besloot ik dat het zo niet langer kon en trok ik aan de bel. Ik moest in therapie en snel ook. Ik klopte aan bij IPZO, een organisatie gespecialiseerd in angsten en fobieën.

Bij therapie voor emetofobie gaat de psycholoog eerst uitgebreid met je in gesprek. Waar komt je angst vandaan? Wanneer ervaar je die het meest/ergst? In hoeverre beperkt het je? Hoe wordt het in stand gehouden? Heb je nog andere problemen en/of angsten? Op basis van die informatie wordt een behandelplan opgesteld.

Behandeling

De behandeling bestaat meestal uit cognitieve gedragstherapie met exposure. Soms wordt ook EMDR of hypnotherapie toegepast. Bij mij gingen we aan de slag met de eerste twee methoden. 

Cognitieve gedragstherapie

Bij cognitieve gedragstherapie leer je om de negatieve gedachten die je hebt anders te interpreteren. Als je een fobie hebt, zijn de gedachten en gevoelens die jij bij iets hebt namelijk niet hoe het daadwerkelijk is. Je hebt je eigen waarheid/angst gecreëerd, je hebt verkeerde associaties en die moeten weg. Je leert objectiever naar de situatie kijken. Weg met die misselijkheid; die is er niet echt, het zit in je hoofd!

Exposure

Exposure is wel even andere koek. Hierbij word je geconfronteerd met je angst en blootgesteld aan datgene waar je zo bang voor bent. In mijn geval kreeg ik (stap voor stap) plaatjes te zien, daarna filmpjes (met en zonder geluid) en eindigde mijn therapietraject met iemand die live overgaf waar ik bij was. Eerlijk? Dat was vreselijk heftig. 

Ik kan nu zeggen dat de emetofobie mijn leven niet meer dagelijks beheerst, maar als er iemand in mijn buurt ziek is, slaat nog steeds de paniek toe. Ook ben ik nog altijd bang om zelf te moeten overgeven. Ik ben er dus niet helemaal vanaf.

Misselijk tijdens zwangerschap

Na ruim een jaar had ik dan eindelijk een positieve test in mijn handen. Natuurlijk waren we dolblij, maar was daar ook de intense spanning: nu gaat het beginnen.

Ik ben uiteindelijk de eerste periode best wel heel misselijk geweest, vooral ‘s avonds en ‘s nachts. Dan zat ik beneden op de bank, huilend, met een pakje droge crackertjes en een glas cola. Te hopen en bidden: alsjeblieft, laat me niet spugen. Het was een emotionele, slopende tijd. Ik was kapot.

Medicijnen

Na zo’n 7 weken klopte ik aan bij mijn (nieuwe) huisarts en legde ik haar mijn probleem uit. Ja, ik was misselijk. Nee, ik had nog niet overgegeven, maar ik trok het niet meer. Of ze misschien iets tegen de misselijkheid had? Ze begreep m’n situatie gelukkig en ik kreeg emefasene voorgeschreven; een pilletje dat ik een week lang mocht slikken. Of het nu tussen m’n oren zat of écht hielp, ik weet het niet… Maar wat was ik blij dat ik me direct iets beter voelde.

Na zo’n 14 weken nam de misselijkheid af en kon het genieten beginnen. Nog steeds ben ik intens dankbaar en opgelucht dat ik mijn hele zwangerschap zonder kleerscheuren ben doorgekomen en niet heb hoeven spugen. Ik weet heel goed dat het ook anders kan.

Overgeven tijdens de bevalling

Maar ja, dan is daar ook nog de bevalling... Het komt vaak voor dat vrouwen overgeven als de weeën flink op gang zijn gekomen. Van de pijn, of omdat ze net iets te vet hebben gegeten, of als bijwerking van de pijnbestrijding. Daar zag ik dus gigantisch tegenop. 

Uiteindelijk viel ook dat mee. Zodra de weeën begonnen, at ik geen gekke dingen meer (ook totaal geen behoefte aan trouwens). Ik probeerde niet in paniek te raken en vroeg mijn man me te helpen met de ademhalingsoefeningen die ik bij zwangerschapsyoga had geleerd. Dat hielp! Ik durfde ook het infuus met morfine-achtig spul aan, ondanks dat ik had gehoord dat je daar erg misselijk van kunt worden. Ik had simpelweg te veel pijn.

Tijdens de bevalling ben ik één keer heel misselijk geweest, toen de weeën even flink gemeen werden, maar dat zakte gelukkig zodra de wee afnam. Daarna was het tijd om te persen!

Emetofobie & mijn toekomst

Als ik terugkijk op mijn zwangerschap en bevalling, overheerst voornamelijk het gevoel van trots. Ik ben zó blij dat ik mijn angst niet heb laten regeren, dat het me er niet van heeft weerhouden om voor een kindje te gaan. Ja, het was af en toe echt wel pittig, maar ik heb het doorstaan! En er het allermooiste cadeau ooit voor teruggekregen: mijn lieve mooie Mila.

Voor de toekomst is het afwachten wat de emetofobie voor mij in petto heeft. Als Mila nu spuugt, doet dat me niks. De melk die eruit komt, ziet er immers bijna hetzelfde uit als toen het erin ging.

Ik ben erg benieuwd hoe ik het vind als ze vaster voedsel gaat eten en dat niet binnenhoudt. Ik heb de hoop dat ik daarin meegroei, dat het een soort exposuretherapie voor me is en ik er gaandeweg steeds beter tegen kan. De tijd zal het leren. En als het niet gaat, schroom ik niet om weer bij mijn psycholoog aan te kloppen. Daar zijn ze voor!