Nachtangst bij peuters | Alles over paniekaanvallen tijdens het slapen

Nachtangst bij peuters, ook wel night terrors genoemd, is een spannend en vervelend nachtelijk fenomeen. Peuters en slapen: dat is soms al een niet echt gelukkige combinatie. Daar kunnen ook nog echte slaapproblemen bij komen, zoals nachtangst. Zomaar ineens is je peuter compleet in paniek, zet het op een krijsen en is niet meer stil te krijgen. Troosten helpt niet, maar wat kun je dan wel doen op zo’n moment? Wij vertellen je alles over nachtangst.

Peuters en slapen

Als ouder krijg je vaak te maken met slapeloze nachten. Heel veel slapeloze nachten. Dit komt niet alleen voor bij baby's, maar ook als je een peuter hebt.

Nachtmerries

Peuters kunnen nachtmerries hebben. Die zijn vervelend, vooral als je kind er echt last van heeft. Wanneer je kind midden in de nacht badend in het zweet en overstuur wakker wordt, dan heeft hij waarschijnlijk een nachtmerrie gehad. Dan probeer je je kind te kalmeren, zodat hij weer verder kan slapen.

Nachtangst

Het kan echter ook voorkomen dat je kind niet helemaal wakker wordt, maar wel overstuur is. Hij kan zelfs gillen, schreeuwen en om zich heen slaan en schoppen. Hij lijkt wakker, maar is het niet en is dan ook met geen mogelijkheid te kalmeren. Dan heb je waarschijnlijk te maken met nachtangst.

Wat is nachtangst (Pavor Nocturnus)?

Nachtangst is een vaak voorkomend slaapprobleem bij jonge kinderen vanaf de peuterleeftijd tot ongeveer 5-6 jaar. Tijdens zo’n nachtelijke slaappaniekaanval (duur woord: pavor nocturnus) zitten kinderen, die eerst nog heerlijk rustig en diep lagen te slapen, ineens schreeuwend rechtop of ze gaan uit bed. Ze zijn compleet overstuur en pogingen om ze te troosten werken alleen maar averechts. Ze hebben een snelle ademhaling en hartslag, zweten vaak flink en hun gezicht wordt rood. Ze maken slaande en schoppende bewegingen. De kinderen lijken wakker, maar zijn dat niet. Contact maken lukt niet; ze lijken in een heel andere wereld te zijn.

Zo’n aanval van nachtangst kan een aantal minuten duren, maar ook ruim een half uur. Na een tijdje vallen de kinderen weer in een diepe slaap. En, heel apart: de volgende dag weten ze er zelf niks meer van, ze kunnen zich niet herinneren wat er die nacht is gebeurd. De aanvallen kunnen verder ook geen kwaad.

Hoe ontstaat nachtangst bij peuters

Je kind gaat tijdens het slapen door een aantal slaapcycli. Nachtmerries ontstaan in de REM-fase, waarin ze ook lekker kunnen dromen.

Nachtangst ontstaat wanneer je kind van een lichtere fase van slapen naar een diepere fase gaat en deze overgang niet helemaal soepel verloopt. Je peuter wordt niet echt wakker, maar slaapt ook niet lekker door. Zo krijgt hij een soort paniekaanval, wat heel naar kan zijn voor je peuter, maar ook voor jou! Gelukkig herinnert je kind hier de volgende ochtend niks meer van, in tegenstelling tot een nachtmerrie.

Nachtangst komt meestal zo’n één tot drie uur na het naar bed gaan voor

Oorzaak van nachtangst

Er is geen officiële verklaring voor night terrors, maar het zou iets te maken hebben met het nog niet rijp zijn van bepaalde hersengebieden. Door rijping van deze hersengebieden zou de nachtangst uiteindelijk dus ook weer afnemen. Hierdoor hebben kinderen meestal geen last meer van nachtangsten op latere leeftijd.

Ook vermoeden ‘ze’ dat het onder andere een emotionele oorzaak heeft: dat kinderen de dingen die ze overdag hebben meegemaakt, de vele indrukken die ze hebben opgedaan, ‘s nachts verwerken en dat voor onrust kan zorgen. De aanvallen kunnen vaker voorkomen als kinderen vermoeid zijn, wanneer er wat stress is, zorgen zijn of iets hen dwarszit. Daarnaast kunnen koorts en medicijnen de nachtangsten verergeren.

Nachtangsten komen bij zo’n 3 tot 5 procent van de kinderen voor, meestal tussen de 18 maanden en 6 jaar

Omdat veel kinderen die last hebben van nachtangst ook vaak een ouder hebben die last heeft gehad van nachtangsten, zou een erfelijke aanleg ook een rol kunnen spelen.

LEES OOK: Alles over de bedtijden van peuters

wat kun je doen bij nachtangst - tips

Er is helaas geen behandeling voor kinderen met nachtangst, maar er zijn wel een aantal dingen die je als ouder kunt doen.

Niet troosten

Als ouder is je eerste instinct misschien om je peuter te willen troosten. Hoewel dit meestal wel nodig is wanneer je kind een nachtmerrie heeft (gehad), kan dit bij nachtangst juist averechts werken. Kinderen worden soms zelfs agressief als je ze aanraakt, omdat ze zich bedreigd voelen.

Zeker in het begin, als je het nog niet vaak hebt meegemaakt, kan het spannend zijn als je kind zo'n aanval krijgt. Het ziet er naar uit en je kunt je behoorlijk machteloos voelen wanneer je je kind niet kunt kalmeren. Toch wordt geadviseerd om night terrors zo rustig mogelijk af te wachten. Je zou eventueel wel naast je peuter kunnen gaan zitten. Wie weet merkt hij toch dat je er bent! En als hij dan alsnog wakker wordt, ben je er meteen.

Veilige slaapomgeving

Let er wel op dat je kind zich niet bezeert door de wilde bewegingen die hij tijdens de night terrors maakt. Ook kan het voorkomen dat peuters tijdens een slaappaniekaanval met hun hoofd tegen de rand van het bed bonken. Zorg dus voor een zo veilig mogelijke slaapomgeving met weinig (het liefst geen) scherpe randen of hoeken.

Een vast slaapritueel

Je zou ook eens kritisch kunnen kijken naar de manier waarop je kindje gaat slapen. Hebben jullie al een vast slaapritueel? Dit kan er namelijk voor zorgen dat je peuter op een rustige manier gaat slapen en dan misschien minder kans heeft op nachtangst.

Vooral als er iets vervelends is gebeurd, moet je dit met je peuter doorpraten voor het slapengaan. Dit zorgt ook voor meer rust. Verder is het belangrijk dat je kind vaste bedtijden heeft en vlak voor het slapen niet meer eet en drinkt.

Niet te veel prikkels

Kijk ook eens goed naar de prikkels die je kleintje krijgt gedurende de dag. Te veel prikkels kan er namelijk ook voor zorgen dat je kindje niet lekker kan slapen, omdat hij te veel moet verwerken. Dit heeft misschien niet direct te maken met de nachtangsten, maar je kindje kan zo wel rustiger slapen en je hebt minder kans op andere slaapproblemen. Ziet je kind bijvoorbeeld te spannende dingen op tv?

Huisarts

Wanneer de aanvallen echt heel vaak voorkomen, kan het geen kwaad om dit eens te bespreken met een (huis)arts. Zo weet je zeker dat het om nachtangst gaat en er niet iets anders aan de hand is.

Nachtangst voorkomen

Je kunt nachtangsten niet altijd voorkomen, maar je kunt het toch proberen. Als je kind regelmatig last heeft van nachtangst, kun je er misschien een vast patroon in ontdekken.Dan kun je, vlak voor de aanval op komt zetten, je kind even uit bed halen en bijvoorbeeld even wat te drinken geven of laten plassen (als hij al zindelijk is). Op die manier kun je het slaappatroon doorbreken en begint hij aan een nieuwe slaapcyclus.

Wanneer gaat nachtangst over

Meestal worden de nachtelijke paniekaanvallen rond de leeftijd van 5 jaar sterk minder. Het komt niet vaak voor dat oudere kinderen er nog regelmatig last van hebben.

Bronnen: mijnkinderarts.nl, inslaap.nl, opvoedadvies.nl, slaapcentrum.slingeland.nl