Peuterpuberteit - hoe ga je met je peuter om?

Ineens wordt het woord 'nee' regelmatig door je kleine gebruikt, vaak vol vastberadenheid. Je peuter begint nu echt een eigen wil te krijgen en zit in de zogenoemde peuterpuberteit. Hoe ga je als ouder met het nieuwe gedrag van je peuter om? Wat moet je wel doen, en wat kan je beter laten?

Wat is de peuterpuberteit?

De peuterpuberteit is een fase en deze gaat dus ook weer voorbij. De fase kan vanaf ongeveer anderhalf jaar tot de kleutertijd duren, met een hoogtepunt op 2-jarige leeftijd. Het ene kind kan er meer last van hebben dan het andere, ook binnen één gezin.

Ontwikkeling peuter

Peuters zullen leren dat ze een eigen persoon zijn en willen graag onafhankelijk en zelfstandig worden. Dit zorgt voor frustraties en stemmingswisselingen, omdat peuters nog lang niet alles zelf kunnen of mogen wat zij wel zouden willen. Ook moeten peuters nog leren om rekening te houden met andere mensen, wat best lastig is omdat ze zo sterk met zichzelf bezig zijn en op zoek zijn naar een eigen identiteit. In deze tijd zal je kindje grenzen verkennen en moeten leren zich te beheersen. Op het moment dat je peuter beter gaat praten, zal hij of zij ook makkelijker de gevoelens, wensen en behoeften kunnen uitleggen waardoor de frustraties stukken minder worden.

Net zoals in de puberteit proberen peuters zelfstandig te worden, vandaar de benaming 'peuterpuberteit'.

Manier van vragen

Je kan sommige frustraties van je peuter proberen te voorkomen door de manier waarop je vragen stelt. Probeer ja-nee vragen te vermijden. Geef in plaats daarvan twee mogelijkheden. Je kindje zal het fijn vinden dat er naar zijn mening wordt geluisterd en dat dit invloed heeft op de situatie. Laat je kind bijvoorbeeld kiezen tussen een banaan of een peer. Er is een grotere kans dat je kindje een stuk fruit eet wanneer je deze vraag stelt dan wanneer je zou vragen 'Kom je even een peer eten?'. De peuterpuberteit wordt niet voor niets ook wel de 'Ik ben twee en ik zeg nee'-fase genoemd.

Niet ALTIJD vragen

Je kan vragen ook juist vermijden. Dus niet "Ga je mee naar de speelzaal?" maar "Kom, we gaan naar de speelzaal." Je kindje kan in dit geval niet kiezen, dus stel de vraag ook niet alsof er een keuze is. Je kan het wel anders insteken, vraag bijvoorbeeld "Wil jij je gympen of laarzen aan naar de speelzaal?" als jullie je klaar maken om weg te gaan.

Afleiden

Deze methode werkt vooral bij jongere peuters of dreumesen. Dreigt je kleine boos te worden? Vraag dan bijvoorbeeld waar de knuffel of een stuk speelgoed is, zo wek je interesse voor iets anders. Je kan je kindje ook afleiden wanneer er iets gedaan moet worden wat niet altijd leuk is. Dit werkt vooral als het een ritueel is, zoals het tanden poetsen. Praat over iets heel anders terwijl jullie bijvoorbeeld tanden poetsen, het kan zijn dat je kleine het niet eens door heeft.

Laat ze dingen zelf doen

Vanaf een jaar of drie kan je kindje al veel zelf doen, zoals handen wassen en aankleden. Moedig deze pogingen om handelingen zelf te doen ook aan. Het zal niet allemaal in één keer goed gaan, zo zal de linkerschoen wel eens aan de rechtervoet belanden. Je kan je kindje er natuurlijk nog wel bij helpen, maar je peuter kan het ook eerst zelf proberen. Van proberen kunnen ze leren! Je kan je kleine ook betrekken bij de dingen die jij aan het doen bent. Tijdens het schoonmaken zijn er vast ook taken waarmee je peuter jou kan helpen. Wees wel duidelijk over welke dingen wel en niet mogen.

NEEM JE KIND SERIEUS

Oké, dat gele shirt staat misschien totaal niet bij die groene broek, maar probeer je peuter een eigen mening te laten vormen. Het is niet goed voor het zelfvertrouwen om steeds te zeggen dat de keuze niet goed is. In zo'n situatie kan het misschien beter zijn om je kind te laten kiezen tussen twee mogelijkheden. Als je kindje het gele T-shirt aan wilt, kan je ook de keuze geven tussen de donkere of lichtere spijkerbroek. Misschien heeft je kleine dit niet door en is hij of zij al tevreden omdat er gekozen mag worden.

DAGINDELING

Plan niet te veel op een dag maar pas het schema aan op je kindje. Als een dag te druk is, heb je een grotere kans dat dingen te veel worden. Een moe kindje zal sneller gefrustreerd raken. In de ochtend boodschappen doen, daarna ergens lunchen en in de middag nog even langs een verjaardag is wel erg druk voor een peuter.

Negeren

Als het kan, zou je de uitbarsting van je peuter ook kunnen negeren en je kleine uit kunnen laten razen tot het minder wordt. Je kindje ziet dan in dat het gedrag geen invloed op je heeft en dat hij of zij er geen extra aandacht door krijgt.

Duidelijk en consequent

Vraag jij je tijdens een uitbarsting van je kleine ook wel eens af waarom je de vraag in eerste instantie überhaupt met 'nee' hebt beantwoord? Dat kan, maar het is niet handig om zomaar terug te komen op je besluit. Als je kindje nu toch zijn of haar zin krijgt, zal het idee ontstaan dat er met boos worden iets te bereiken valt. Dan kan het veranderen in een middel om zijn of haar zin te krijgen, en dat wil je natuurlijk niet hebben. Blijf dus duidelijk en consequent, nee is nee.

TIME-OUT

Is je kindje erg boos en luistert hij of zij niet naar je? Misschien is het dan goed om je kindje een paar minuten op een rustige plek te laten afkoelen. Op deze time-out plek mag je kleine boos zijn en met deze emotie leren omgaan. Geef eerst duidelijk aan dat wat je kindje doet niet mag. Als je peuter niet luistert, kan je de waarschuwing geven dat je kindje naar de time-out plek moet als het gedrag niet stopt. Luistert je kleine nog steeds niet? Blijf dan bij je woord en zet je kindje op de time-out plek. Je kan na een minuut kijken hoe het gaat. Als je kindje nog een beetje aan het snikken is of weer rustig, mag hij of zij van de time-out plek af. Is je kindje nog kwaad? Leg dan uit dat je zo weer komt kijken of hij of zij nog boos is. Het is niet erg om boos te zijn, maar je kindje leert zo dat hij of zij er geen extra aandacht mee krijgt.

Toon begrip en troost

Jij stelt grenzen en nee is nee, maar je mag wel begrip voor de gevoelens en boosheid van je kindje tonen. Voor je kleine kan het ook een verwarrende tijd zijn, na een driftbui kan je peuter erg verdrietig zijn. Het is daarom helemaal niet erg om je kindje te troosten.

Geef alternatieven

Heeft je kleine behoefte om de woede fysiek af te reageren? Maak duidelijk dat hij of zij anderen geen pijn mag doen en dat er geen spullen kapot mogen. Je kan wel een alternatief aanbieden zoals een speciaal kussen dat je kindje mag gebruiken om op af te reageren. Zo kan je kindje zichzelf of de omgeving niet beschadigen, maar kan de boosheid er fysiek wel uit.

Lees verder: Omgaan met een zeurende peuter: 7 handige tips